Ma trận BCG được biết đến là công cụ giúp doanh nghiệp thiết kế, lập kế hoạch chiến lược dài hạn từ việc nhận ra các cơ hội tăng trưởng của các sản phẩm. Vậy chính xác khái niệm, ưu nhược điểm, phân tích và cách xây dựng Ma trận BCG như thế nào? Hãy cùng Accesstrade tìm hiểu những thông tin này ngay trong bài viết sau đây nhé!
Tổng quan về ma trận BCG
Đầu tiên chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu tổng quan nhất về ma trận BCG trước khi đi vào các phần sâu hơn nhé.
Ma Trận BCG là gì?
Ma trận BCG là gì? Ma trận này có nhiều tên gọi khác nhau, tên thường gọi nhất là ma trận BCG, BCG là viết tắt của từ Boston Consulting Group. Ngoài ra chúng ta còn biết đến ma trận với những tên gọi khác như: ma trận boston, mô hình BCG.
Đây là một mô hình với chức năng chính là đánh giá từng loại sản phẩm về vị thế cạnh tranh và tiềm lực phát triển của nó. Thông qua việc phân tích các đơn vị kinh doanh sản phẩm.
Các yếu tố trong ma trận BCG
Ma trận BCG sẽ bao gồm 2 trục chính là trục hoành và trục tung. Trung tung là Market Growth thể hiện cho triển vọng phát triển của khách hàng tiềm năng, hay còn có thể hiểu là khả năng tạo ra tiền của sản phẩm dịch vụ.
Trục hoành là Market Share – Thị Phần, thể hiện tỷ lệ cao thấp của thị phần sản phẩm trên thị trường. Ngoài hai trục tung & trục hoành thì bên trong ma trận sẽ có 4 ô tương ứng với dấu hỏi, ngôi sao, bò sữa và con chó.
Phân tích ma trận BCG
Để hiểu rõ hơn về ma trận BCG thì sau đây chúng ta sẽ cùng đi phân tích ma trận BCG nhé.
SBU ngôi sao
Trong danh mục này những sản phẩm nào được xếp vào đây thì thị phần kinh tế tương đối lớn ở những ngành đang có sự tăng trưởng lớn. Trong cạnh tranh chúng sở hữu lợi thế lớn và đang có nhiều cơ hội để phát triển lợi nhuận và tăng trưởng trong dài hạn.
Ngôi sao được đánh giá cao về khả năng sinh lợi và tự đáp ứng các nhu cầu về vốn. Tuy nhiên cần phải có một số lượng vốn đầu tư nhiều khi đang trong quá trình hình thành để giữ vững vị thế dẫn đầu.
SBU dấu chấm hỏi
Khác với SBU ngôi sao thì SBU dấu chấm hỏi là những SBU có vị thế cạnh tranh và thị phần tương đối thấp. Nhưng ngược lại chúng lại là ngành có khả năng tăng trưởng cao và rất có triển vọng dài hạn trong lợi nhuận và sự tăng trưởng.
Đặc biệt nếu được chú trọng nuôi dưỡng thì SBU này rất có thể sẽ được trưởng thành SBU ngôi sao vì chúng cần số lượng vốn đầu tư lớn. Và chúng cần được đánh giá đúng nhất về tiềm năng để đưa ra kế hoạch đầu tư đúng lúc.
SBU con bò sữa
SBU con bò sữa chỉ những ngành có thị phần cao và vị thế cạnh tranh mạnh nhưng lại có khả năng tăng trưởng thấp. Thế mạnh này Có được là nhờ tiết kiệm chi phí trong quy mô đường cong kinh nghiệm.
SGU con bò sữa dù có khả năng sinh lợi cao tuy nhiên chúng lại không có cơ hội phát triển. Kéo theo tốc độ tăng trưởng ngành cũng thấp. Chính vì vậy mà yêu cầu đối với vốn đầu tư không quá lớn và được coi là nguồn lợi rộng rãi.
SBU con chó
SBU con chó được xem là một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng chậm do mức độ cạnh tranh kém và thị phần thấp. SBU này đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn nhưng thị phần lại ít nên triển vọng phát triển rất thấp. Chính vì vậy mà cơ hội để đem lại lợi nhuận cao cũng càng ít.
Cách vẽ ma trận BCG
Trước tiên bạn cần xác định 2 thông số quan trọng trước khi muốn biết cách vẽ ma trận BCG đó là: tỷ lệ tăng trưởng ngành và thị phần tương đối của doanh nghiệp. Sau khi đã có hai thông số trên thì chúng ta sẽ xác định các SBU của doanh nghiệp.
Trên một mặt phẳng thì mỗi một SBU sẽ nằm một góc phần tư, độ lớn của mỗi SBU tỷ lệ thuận với mức đóng góp trong tổng doanh thu cho doanh nghiệp của SBU đó. Tiếp đến chúng ta sẽ đưa các SBU lần lượt vào mô hình.
Các ví dụ điển hình về ma trận BCG
Dưới dây Accesstrade sẽ đưa ra một vài ví dụ cụ thể để giúp bạn dễ hình dung hơn khi áp dụng Ma trận BCG.
Ma trận BCG của thương hiệu sữa lớn nhất Việt Nam – Vinamilk
Dựa vào các thông số SBU sản phẩm, chúng ta có thể phân loại 3 dòng sản phẩm này thành các nhóm trong ma trận BCG của Vinamilk như sau:
- Nhóm Dấu chấm hỏi: Sữa bột, Sữa nước (sữa tươi tiệt trùng)
- Nhóm Bò sữa: Sữa đặc
SBU sản phẩm sữa bột: Thị phần sữa bột Vinamilk chiếm khoảng 30% trên thị trường, tuy nhiên sản phẩm chỉ phổ biến ở thị phần nông thôn. Dòng sản phẩm sữa bột Vinamilk ngày càng đa dạng để đáp ứng nhu cầu của mọi độ tuổi từ trẻ em đến người lớn tuổi. Đây sẽ là lợi thế lớn để Vinamilk tiếp tục giữ vững thị phần trên thị trường.
SBU Sữa tươi: Với lợi thế là dòng sản phẩm sữa tươi tiệt trùng, được sản xuất theo chu trình khép kín hoàn toàn; trang trại sữa organic theo tiêu chuẩn châu Âu… Phân khúc sản phẩm tươi sẽ mang lại nhiều cơ hội tăng trưởng và lợi nhuận cho Vinamilk.
SBU sữa đặc của Vinamilk: Sản phẩm sữa đặc Vinamilk xuất hiện khá sớm trên thị trường và vẫn có chỗ đứng trên thị trường trong thời điểm hiện tại. Đây là dòng sản phẩm có thị phần cao tuy nhiên mức tăng trưởng thấp, do vậy doanh nghiệp nên có chính sách đầu tư phù hợp.
Ma trận BCG của hãng nước ngọt hàng đầu thế giới Coca Cola
Ma trận BCG của Coca Cola:
- Nhóm ngôi sao: Dasani, Kinley
- Nhóm dấu chấm hỏi: Diet Coke, Minute Maid
- Nhóm con bò sữa: Coca truyền thống
- Nhóm con chó: Coca truyền thống
Trong ví dụ về ma trận BCG của Coca-Cola, những sản phẩm thuộc nhóm dấu chấm hỏi có Coca ăn kiêng (Diet Coke) và Minute Maid. Những sản phẩm này sở hữu một lượng người tiêu dùng khiêm tốn, tuy vậy nó vẫn có khả năng phát triển.
Nhóm ngôi sao gồm các thương hiệu nước đóng chai Kinley và Dasani vì đây là dòng sản phẩm thống trị thị trường Châu Âu và Hoa Kỳ và hiện không có dấu hiệu giảm tăng trưởng.
Trong khi đó, sản phẩm nước ngọt có ga Coca-cola truyền thống được phân loại vào nhóm con bò vì nó có tốc độ tăng trưởng thấp và thị phần cao. Tuy nhiên, hiện nay thì nhu cầu sử dụng nước ngọt có ga ngày càng giảm, thay vào đó người tiêu dùng lại ngày càng ưa chuộng các loại nước uống lành mạnh, ít calo như Diet Coke..
Trong tương lai, nếu những yếu tố này tiếp tục tăng, thì loại thức uống tiêu biểu của Coca Cola cũng là có khả năng trở thành một sản phẩm có thị phần thấp và trở thành danh mục Dog.
Ma trận BCG của Apple
Đối với ông lớn Apple thì chắc chắn ngôi sao sẽ là sản phẩm điện thoại Iphone. Vì mỗi khi Apple cho ra mắt sản phẩm điện thoại mới đều thiết lập kỷ lục bán hàng mới. Các sản phẩm của công ty như Ipad, Apple watch cũng được xếp vào danh mục ngôi sao, và hiện tại thì đang trong quá trình chuyển đối thành cash cow cho công ty.
Trong danh mục Dog thì sẽ gồm Apple iPod, Apple TV vì khi ra mắt chúng không tạo ra tác động đáng kể cho thị trường.
Ngoài các ví dụ về ma trận BCG kể trên thì ma trận bcg của Tân Hiệp Phát cũng là bài học kinh doanh đáng để học hỏi.
Ưu, nhược điểm của ma trận bcg
Với bất kỳ một mô hình nào thì đều sẽ có những ưu và nhuowcj điểm nhất định. Ở phần này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ưu nhược điểm của ma trận BCG
Ưu điểm của Ma trận BCG
Ưu điểm đầu tiên là giúp phân bổ nguồn đầu tư cho doanh nghiệp một cách hợp lý. Việc tập trung vào phân tích nhu cầu vốn đầu tư tùy vào các SBU khác nhau. Để từ đó nguồn tài chính có thể sử dụng hiệu quả và tối đa hóa cấu trúc kinh doanh.
Ma trận BCG giúp nhận biết phải từ bỏ hoặc tiếp nhận một SBU từ đó giúp xây dựng cấu trúc kinh doanh cân bằng và tối ưu. Đây cũng chính là yêu điểm thứ hai của mô hình Boston.
Ngoài ra mô hình này còn được xem là một lát cắt nhỏ của bức tranh tổng quan. Giúp doanh nghiệp nhận biết về các vấn đề hiện tại Đang còn tồn tại.
Nhược điểm của Ma trận BCG
Ngoài một số ưu điểm trên ma trận Boston mang trong mình một số nhược điểm sau đây. Nhược điểm đầu tiên đó chính là phương pháp này có thể sẽ đánh giá chưa đầy đủ. Khiến các SBU có xếp loại không đúng.
Mối quan hệ giữa thị phần và lợi nhuận hay thị phần và các chi phí có thể sẽ chưa được đánh giá đầy đủ. Vì không phải lúc nào thị phần cao cũng sẽ đem đến nhiều lợi nhuận.
Một số các chỉ số về khả năng sinh lời có thể sẽ bị mô hình này bỏ qua hoặc xem nhẹ. Đôi khi so với con bò thì chó có thể giúp doanh nghiệp kiếm được nhiều hơn.
Mô hình Boston tồn tại nhiều nhược điểm như cách tiếp cận bốn ô quá đơn giản hay có ít giá trị dự báo trong tương lai. Hay các khía cạnh liên quan tới môi trường không được quan tâm tới.
Cách tính ma trận bcg
Cách để có mô hình Boston mang lại hiệu quả tốt nhất đó là phân tích đầy đủ các yếu tố trong ma trận thật chi tiết. Cụ thể cách tính ma trận bcg từng yếu tố như sau:
Đối với phần Ngôi sao – Tốc độ tăng trưởng cao, thị phần cao
Hiện ra các sản phẩm mang lại cho doanh nghiệp sự cạnh tranh tốt nhất trên thị trường cho đối thủ cạnh tranh khác. Thông thường sản phẩm góp vốn đầu tư lớn để duy trì vận tốc tăng trưởng là nhờ vào các sản phẩm nằm trong góc phần tư này.
và khi loại sản phẩm này có tốc độ tăng trưởng giảm thì nó sẽ trở thành sữa với điều kiện phải giữ được thị phần đáng kể.
Mảnh ghép Bò sữa – Tốc độ tăng trưởng thấp, thị phần cao
Mảnh ghép bò sữa là đại diện cho các loại sản phẩm mà thị phần chiếm khác đáng kể tuy nhiên tốc độ tăng trưởng lại chưa cao. Tại góc phần tư này sẽ là các sản phẩm đã chiếm được trong lòng người mua một vị trí vững chãi.
Do đó, việc duy trì lợi thế cạnh tranh đối với sản phẩm thì khá dễ dàng, bạn chỉ cần góp vốn đầu tư vừa đủ mà thôi.
Phần dấu hỏi chấm
Các sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao nhưng thị phần còn thấp là đại diện tại mảnh ghép này. Các loại sản phẩm này luôn cần đến sự góp vốn tương đối lớn để mang lại sự cạnh tranh cho các đối thủ.
Các sản phẩm này đều có thể mang lại cho bạn tiềm năng phát triển. Hiện nay thì việc góp vốn đầu tư hay rút khỏi thị trường để đảm bảo vốn vẫn đang là câu hỏi lớn cho hạng mục đầu tư vào phần góc thứ tư này.
Đối với mảng ghép con chó
Cuối cùng là đại diện cho mảng ghép con chó, tại đây là các sản phẩm nhập vào thị phần kém và thấp trên thị trường. Thông thường, các công ty hiếm khi góp vốn đầu tư vào những loại sản phẩm này. Và nếu có góp thì là họ đang cố nỗ lực để thu hồi vốn đúng hạn.
Như vậy thông qua bài viết trên của Accesstrade, bạn đọc sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích về ma trận BCG. Mô hình này trong quản trị marketing và quản trị chiến lược của doanh nghiệp mang lại lợi ích rất lớn.
